ความหมาย การอักเสบของต่อมเหงื่อ (Hidradenitis Suppurativa)
Hidradenitis Suppurativa หรือการอักเสบของต่อมเหงื่อ เป็นความผิดปกติที่เกิดขึ้นในรูขุมขนและต่อมเหงื่อ ผู้ป่วยจะมีตุ่มคล้ายสิวเกิดขึ้นบนผิวหนังในระยะเริ่มต้น จากนั้นอาการจะเริ่มรุนแรงมากขึ้นหากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม
แม้ว่าอาการของโรคนี้มักเริ่มที่บริเวณใดบริเวณหนึ่งของร่างกาย แต่ก็สามารถลุกลามไปยังอวัยวะอื่น ๆ ได้ในภายหลัง หากพบว่าตนเองมีอาการของ Hidradenitis Suppurativa ควรพบแพทย์เพื่อตรวจและรักษาตั้งแต่เริ่มแรก เพื่อไม่ให้อาการเรื้อรังหรือรุนแรงจนยากต่อการรักษาอาการของ Hidradenitis Suppurativa
อาการของ Hidradenitis Suppurativa จะเริ่มจากไม่รุนแรงก่อนแล้วค่อย ๆ ทวีความรุนแรงมากขึ้นในภายหลังหากไม่ได้รับการรักษา โดยผู้ป่วยจะมีอาการต่อไปนี้- เกิดรอยแดงหรือตุ่มคล้ายสิวหัวดำขนาดเล็กบนผิวหนัง มักเกิดเป็นตุ่มคู่กัน
- เกิดก้อนเล็กขนาดเท่าเม็ดถั่วบริเวณผิวหนัง ผู้ป่วยมักรู้สึกเจ็บ เมื่อเกิดตุ่มแรกขึ้น ตุ่มอื่น ๆ อาจจะเกิดขึ้นตามมาบริเวณใกล้เคียงกัน โดยอาจกลายเป็นแผลเปิดหรือหายไปเองในเวลา 2–3 วัน แต่บางรายอาจคงอยู่หลายสัปดาห์หรือหลายเดือน
- เกิดช่องคล้ายโพรงเชื่อมจากตุ่มใต้ผิวหนัง ก่อนจะเป็นแผลปะทุและมีหนองไหลออกจากแผลหรือทำให้แผลมีกลิ่น รวมทั้งอาจเกิดรอยแผลเป็น การเกิดซ้ำและอาจเกิดการติดเชื้อได้
สาเหตุของ Hidradenitis Suppurativa
Hidradenitis Suppurativa ไม่ใช่โรคติดต่อ จึงไม่สามารถติดต่อกันได้ และไม่ได้มีสาเหตุมาจากการไม่รักษาความสะอาด แต่แพทย์ยังไม่สามารถระบุสาเหตุของการเกิด Hidradenitis Suppurativa ได้อย่างแน่ชัด โดยอาการที่เกิดขึ้นอาจเป็นผลมาจากเซลล์ในรูขุมขนหรือต่อมเหงื่อเจริญเติบโตมากเกินไปเนื่องจากฮอร์โมนบางชนิด ซึ่งอาจเป็นผลมาจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรมหรือการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน เมื่อต่อมเหงื่ออุดตันและอักเสบก็อาจเกิดการฉีกขาดอักเสบจนเป็นแผลทั้งนี้ ปัจจัยที่เอื้อต่อการเกิด Hidradenitis Suppurativa ได้มากขึ้น ได้แก่ เพศหญิงที่มีอายุระหว่าง 18–29 ปี มีสมาชิกในครอบครัวเคยป่วยด้วยโรคนี้ เป็นสิว น้ำหนักตัวมาก มีภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (Polycystic Ovary Syndrome: PCOS) เป็นโรคเบาหวาน โรคหัวใจ โรคลำไส้อักเสบเรื้อรังบางชนิด และสูบบุหรี่
การวินิจฉัย Hidradenitis Suppurativa
แพทย์จะสอบถามประวัติทางการแพทย์ของผู้ป่วยและสมาชิกในครอบครัว สอบถามถึงลักษณะอาการและระยะเวลาที่มีอาการ และตรวจผิวหนังในบริเวณที่มีอาการ ในกรณีที่ผู้ป่วยมีสารคัดหลั่งไหลออกมาจากแผล อาจมีการเก็บตัวอย่างของเหลวหรือเนื้อเยื่อจากแผลเพื่อส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ นอกจากนี้ แพทย์อาจตรวจเลือดเพื่อยืนยันผลการวินิจฉัยเพิ่มเติมอีกทางหนึ่งด้วยการรักษา Hidradenitis Suppurativa
ขณะนี้ยังไม่มีแนวทางการรักษาเฉพาะสำหรับ Hidradenitis Suppurativa แต่จะเน้นไปที่การควบคุมอาการและป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนในผู้ป่วยด้วยวิธีต่าง ๆ ที่เหมาะสมกับอาการของแต่ละคน เช่นการดูแลตนเอง
ผู้ที่ป่วยด้วยโรค Hidradenitis Suppurativa สามารถปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตเพื่อบรรเทาความรุนแรงของอาการและชะลอการปะทุของบาดแผลได้ด้วยวิธีต่อไปนี้- ประคบแผลด้วยถุงชาหรือผ้าสะอาดชุบน้ำอุ่นไว้ประมาณ 10 นาทีเพื่อบรรเทาอาการปวดและบวม
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอและควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานเพื่อลดการเสียดสีของผิวหนัง
- ทำความสะอาดร่างกายด้วยผลิตภัณฑ์ที่อ่อนโยนหรือผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของยาฆ่าเชื้อ เพื่อลดการเกิดกลิ่นจากบริเวณที่มีอาการอักเสบ และไม่ควรขัดถูบริเวณที่เป็นด้วยผ้า แปรงหรือฟองน้ำ เพราะอาจก่อให้เกิดการระคายเคืองผิว
- หลีกเลี่ยงการสวมเสื้อผ้าที่รัดแน่นหรือระคายเคืองผิว
- หลีกเลี่ยงการอยู่ในพื้นที่ร้อนหรืออบอ้าว เพราะอาจทำให้อาการกำเริบได้
- ไม่ควรบีบเค้นสิวหรือบาดแผล และควรหลีกเลี่ยงการกำจัดขนในบริเวณที่มีการอักเสบของผิวหนัง
- เลิกสูบบุหรี่ เพราะอาจทำให้อาการของ Hidradenitis Suppurativa รุนแรงมากขึ้น
การใช้ยา
ยาที่แพทย์ใช้รักษา Hidradenitis Suppurativa จะเป็นยาปฏิชีวนะในรูปของยาทาเพื่อรักษาอาการติดเชื้อ อย่างยาคลินดามัยซิน (Clindamycin) และยาเจนตามัยซิน (Gentamicin)
นอกจากนี้ ยังมีการใช้ยาแก้ปวดในกลุ่มเอ็นเสด (NSAID) อย่างยาแอสไพริน (Aspirin) ยาไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) หรือยานาพรอกเซน (Naproxen) เพื่อบรรเทาอาการปวดและบวม หากมีอาการรุนแรงแพทย์อาจใช้ยากลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids) เพื่อลดอาการอักเสบ บวมและเจ็บในกรณีที่ผู้ป่วยมีแผลเกิดขึ้นทั่วร่างกาย แพทย์อาจสั่งจ่ายยาปฏิชีวนะแบบรับประทานหรือแบบฉีด เช่น ยาไรแฟมพิซิน (Rifampicin) ยาคลินดามัยซิน (Clindamycin) หรือยาด็อกซีไซคลิน (Doxycycline) เป็นต้น สำหรับผู้ป่วยที่มีอาการของโรคนี้ในระดับรุนแรง แพทย์อาจใช้ยาเรตินอยด์แบบรับประทานแทน อย่างยาไอโสเตรติโนอิน (Isotretinoin)
การผ่าตัด
ในกรณีที่แผลของผู้ป่วยเป็นโพรงลึกเข้าไปในผิวหนังและแผลมีขนาดเล็ก แพทย์จะผ่าตัดเพื่อเปิดแผลและระบายหนองออก แต่ผู้ป่วยอาจเกิดอาการอักเสบในบริเวณเดิมได้อีกในอนาคต นอกจากนี้ การใช้เลเซอร์คาร์บอนไดออกไซด์อาจนำมาใช้เพื่อรักษาโรคนี้ด้วย หากผู้ป่วยมีอาการของ Hidradenitis Suppurativa เกิดซ้ำอยู่บ่อยครั้งหรือมีอาการรุนแรง แพทย์อาจผ่าตัดนำก้อนและรูขุมขนส่วนที่อุดตันในบริเวณนั้น ๆ ออกทั้งหมด หรือตัดผิวหนังส่วนที่มีการอักเสบออกและใช้ผิวหนังส่วนอื่นมาปิดปากแผลไว้แทนภาวะแทรกซ้อนของ Hidradenitis Suppurativa
ผู้ป่วย Hidradenitis Suppurativa โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการเรื้อรังหรือรุนแรงอาจเกิดการติดเชื้อในบริเวณที่มีบาดแผล เกิดรอยแผลเป็นหรือผิวหนังบริเวณนั้นเปลี่ยนสี เคลื่อนไหวร่างกายได้น้อยลงเพราะรู้สึกเจ็บบาดแผล โดยเฉพาะบริเวณรักแร้หรือต้นขานอกจากนี้ ผู้ป่วยอาจเกิดภาวะทางเดินน้ำเหลืองถูกอุดกั้น ส่งผลให้เกิดอาการบวมบริเวณแขน ขาหรืออวัยวะเพศจนส่งผลต่อความมั่นใจ และอาจนำไปสู่การเกิดภาวะซึมเศร้าหรือการปลีกตัวจากสังคม
การป้องกัน Hidradenitis Suppurativa
Hidradenitis Suppurativa เป็นโรคที่ยังไม่สามารถป้องกันได้ แต่สามารถลดความเสี่ยงของโรคได้ด้วยวิธีต่อไปนี้- รักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน
- ทำความสะอาดร่างกายเป็นประจำทุกวันเพื่อกำจัดแบคทีเรียตามร่างกาย โดยควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่ทำให้เกิดการอุดตันของรูขุมขน
- สวมเสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี ไม่สะสมความชื้นหรือเสียดสีกับผิวหนังมากเกินไป
- ไม่สูบบุหรี่